Pijnlijke mond of keel

Een pijnlijke mond of keel kan worden veroorzaakt door een ontsteking van de slijmvliezen. Dit wordt ook wel orale mucositis genoemd. Het slijmvlies in de mond en keel kan rood en opgezet zijn en er kunnen zweren ontstaan. De mond en keel kunnen daardoor zeer pijnlijk aanvoelen bij praten, slikken en eten. Ontstoken slijmvliezen kunnen een bijwerking zijn van chemotherapie of het gevolg zijn van bestraling van mond-keelgebied. Ook een stamceltransplantatie kan een oorzaak zijn.

Ontstoken slijmvliezen

De slijmvliezen in de mond zijn cellen die snel delen. Chemotherapie tast niet alleen de kankercellen aan, maar ook deze gezonde sneldelende cellen. Het mondslijmvlies raakt beschadigd en kan pijnlijk aanvoelen en gaan ontsteken. Ook bij bestraling van het mond-keelgebied raken deze sneldelende cellen beschadigd. Wanneer u chemotherapie krijgt en bestraald wordt, kunnen de klachten van de pijnlijke mond en keel langer houden, dan wanneer u één van beide behandelingen ondergaat.

Risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan, de duur en de heftigheid van de ontstoken slijmvliezen. Een slechte mondverzorging en irritatie van de slijmvliezen door een slecht passende gebitsprothese zijn risicofactoren. Ditzelfde geldt voor een slechte lichamelijke conditie en een verminderde voedingstoestand. Goede mondzorg is noodzakelijk om de gevolgen van ontstoken slijmvliezen zoveel mogelijk te beperken. Tips voor een goede mondverzorging:

• Poets na elke maaltijd en voor het slapengaan uw tanden met een zachte tandenborstel en tandpasta met fluoride.
• Gebruik bij pijn in de mond en keel mentholvrije tandpasta.
• Voorkom bloedingen en wondjes door voorzichtig te zijn met tandenstokers, flosdraad en ragers.
• Spoel de mond een aantal keer per dag (4-6 keer) met een zoutoplossing. Een zoutoplossing kunt u zelf maken door twee theelepels zout aan één liter kraanwater toe te voegen. U kunt ook een zoutoplossing kant-en-klaar kopen bij de apotheek of een drogisterij.

Uw arts, verpleegkundige of mondhygiënist kan adviseren over een goede mondverzorging.

Voedingstips bij pijnlijke mond of keel

Onderstaande tips kunnen verlichting geven bij ontstoken slijmvliezen. Het is belangrijk dat u verschillende dingen uitprobeert om te ontdekken wat werkt in uw situatie.

• Gebruik van ijs, ijsschaafsel of ijswater kan de pijn verdoven. Gebruik geen ijs wanneer dit tot extra pijn lijdt.
• Vermijd hete gerechten en dranken. Laat deze voor gebruik afkoelen tot kamertemperatuur. Afgekoelde kamillethee kan soms verlichtend werken.
• Gebruik geen producten die het mondslijmvlies kunnen beschadigen zoals voeding met harde stukjes, noten, hard fruit, korstjes of hardgebakken gerechten.
• Gebruik zachte, smeuïge voeding als dit minder pijnlijk is.
• Drink met een rietje als gewoon drinken te pijnlijk is. Het contact tussen voeding en de slijmvliezen wordt zo beperkt. Gebruik een kort afgeknipt rietje zodat het zuigen minder vermoeiend is.
• Wees voorzichtig met (scherpe) kruiden, zout, zuur, zoet en koolzuurhoudende dranken. Gebruik hiervan kan pijn veroorzaken. Ook alcoholische dranken en sportdranken kunnen klachten geven. Ontdek bij welke voeding u de minste pijn heeft.
• Gebruik groene kruiden, zoals dille, peterselie en tijm, om uw eten op smaak te brengen. Deze kruiden kunt u meestal goed gebruiken zonder (extra) klachten.
• Vruchten(sap), zoals sinaasappel(sap) en grapefruit(sap), kunnen te scherp zijn. Minder zuur fruit zijn bijvoorbeeld aardbeien, peren, perziken en bananen. Melkproducten kunnen het zuur van fruit neutraliseren. Maak bijvoorbeeld een milkshake met fruit(sap) en ijs.

Wanneer door ernstige ontsteking van het mondslijmvlies het eten van gewone voeding te pijnlijk is, kan het zijn dat u extra drinkvoeding of (gedeeltelijk) sondevoeding nodig heeft. Bespreek dit met uw arts en (oncologie) diëtist .

©Janneke van Meel