Vermoeidheid

Het komt veelvuldig voor dat mensen met kanker zich vermoeid voelen, zowel tijdens als na de behandelingen. Soms houdt de vermoeidheid ook na de behandelingen nog lang aan. Vermoeidheid bij kanker is vaak heviger en intenser. Het kan iemand plotseling overvallen en is vaak niet evenredig aan de geleverde inspanning. De vermoeidheid kan daardoor een grote impact hebben op het dagelijks leven. Het kan zijn dat u moeite heeft met alledaagse activiteiten zoals douchen, opruimen, koken en boodschappen doen. Door de vermoeidheid kan het zijn dat u minder eet en minder gezonde keuzes maakt. Toch is het dan juist belangrijk dat u voldoende energie en voedingsstoffen binnenkrijgt om niet nog vermoeider te raken.

Oorzaken (langdurige) vermoeidheid

Tijdens een behandeling worden niet alleen kwaadaardige cellen afgebroken, maar ook de goede. Het lichaam moet zich weer herstellen en dat kost veel energie. Daarnaast is het niet alleen fysiek een zwaar traject, ook op emotioneel gebied gebeurt er veel wanneer u kanker heeft.
Uit onderzoek blijkt dat langdurig moe zijn na de behandeling bij veel soorten kanker voorkomt en dus niet afhankelijk lijkt te zijn van het soort kanker. Wat wel een rol lijkt te spelen, is de duur van de behandeling. Hoe langer iemand is behandeld, hoe groter de kans dat vermoeidheid later een rol speelt. Wanneer de behandeling alleen uit een operatie bestaat, is de kans op vermoeidheid minder groot. Verder heeft de soort behandeling weinig invloed op de vermoeidheid. Tot slot lijkt ook de leeftijd niet een bepalende factor, zowel jongere als oudere patiënten kunnen lang na een behandeling extreem moe zijn.

Mentale aspecten kunnen een belangrijke invloed hebben op de vermoeidheid. De verwerking van de ziekte en behandelingen vraagt veel energie. Maar ook de angst voor terugkeer van de ziekte en het gevoel weinig controle te hebben kunnen een rol spelen.

Voeding en vermoeidheid

Vermoeidheid en voeding zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het doen van boodschappen en het bereiden van maaltijden en tussendoortjes kunnen door de vermoeidheid een opgave zijn. Tegelijkertijd heeft u juist voeding nodig voor energie. In veel gevallen zijn er extra eiwitten nodig voor het opbouwen van spieren. Door de behandeling en de kanker zelf kan uw spiermassa namelijk zijn afgenomen. Dit kan van invloed zijn op de mate van vermoeidheid.
Wanneer u vermoeid bent, heeft u misschien de neiging maaltijden en tussendoortjes over te slaan of te kiezen voor kant-en-klaar maaltijden. Er zijn verschillende mogelijkheden om ondanks uw vermoeidheid toch voldoende en gezonde voedingsstoffen binnen te krijgen. Een oncologie diëtist kan u hierbij helpen.

Boodschappen en maaltijden bereiden

Wanneer het doen van boodschappen te vermoeiend is, kunt u iemand in uw omgeving vragen u daarbij te helpen. Een andere mogelijkheid is om de boodschappen thuis te laten bezorgen. Steeds meer supermarkten bieden deze mogelijkheid aan. Zorg daarnaast voor voldoende voorraad van langer houdbare producten. Zo heeft u altijd voldoende eten in huis wanneer het doen van boodschappen niet lukt.

Het bereiden van maaltijden en tussendoortjes kunt u ook als een last ervaren. Ook hierbij kunt u hulp vragen in uw omgeving. De buren kunnen bijvoorbeeld een extra portie koken en afgeven. Een andere veel voorkomende mogelijkheid is een maaltijdservice bij u in de buurt in te schakelen. Informatie over de mogelijkheden kunt u op internet vinden of navragen bij de huisarts of thuiszorg.

Wanneer u zelf kookt, kies dan voor eenvoudige bereidingen die niet teveel inspanning vragen. Groente uit blik, glas of pak zijn daarnaast vaak eenvoudig te bereiden. De voedingswaarde is bijna gelijk aan die van verse producten. Voor fruit geldt wel dat vers gezonder is dan uit blik of glas. Vaak hebben supermarkten in de koeling vers gesneden fruit. Dit kunt u wel gebruiken.
Op de momenten dat u zich goed voelt, kunt u dubbele porties koken. De extra maaltijd kunt u twee dagen in de koelkast bewaren of invriezen en gebruiken op de momenten dat u te weinig energie heeft om een maaltijd te bereiden.

Het eten zelf kan ook als vermoeiend ervaren worden. Het kan daarom helpen om vaker op de dag een kleinere maaltijd te eten. Het eten van een kleine portie is minder vermoeiend dan het nuttigen van een uitgebreide maaltijd. Het is aan te raden vaker vloeibaar voedsel , zoals een schaaltje pap of een kom soep te eten. Dit is minder vermoeiend dan het eten van bijvoorbeeld een boterham.

Fysieke training en vermoeidheid

Wanneer u vermoeid bent, gaat u vaak als vanzelf minder bewegen. Doordat u minder beweegt, verminderen uw conditie, spiermassa en inspanningsvermogen. Het leveren van een inspanning, zoals een wandeling of traplopen, gaat hierdoor (nog) moeizamer. Regelmatig bewegen zorgt er voor dat uw conditie en spierkracht zoveel mogelijk behouden blijven tijdens de behandeling. Na de behandeling zorgt fysieke training er voor dat u deze weer opbouwt. Daarnaast kan beweging energie geven en zorgen voor ontspanning.
Uit onderzoek is inmiddels gebleken dat het veilig is om te sporten en bewegen tijdens en na de behandeling van kanker. Er zijn speciale trainingsprogramma’s voor mensen met kanker die in beweging willen komen en blijven. Uw arts of fysiotherapeut kunnen u hier meer over vertellen.

©Janneke van Meel