Verslikken

Wanneer voedsel in de luchtpijp terecht komt in plaats van in de slokdarm, is er sprake van verslikken. Dit kunt u herkennen aan hoesten voor, tijdens of na het slikken. Hoesten zorgt ervoor dat het voedsel weer uit de luchtpijp schiet, zodat het niet in de longen komt. Verslikken kan komen doordat de luchtweg niet goed afgesloten kan worden, maar het kan ook gebeuren als u de tong niet (goed) kan bewegen of doordat u niet goed kunt voelen waar het voedsel zich in de mond bevindt. Het is belangrijk uw arts te laten weten dat u zich (regelmatig) verslikt.

Aspiratie

Wanneer voeding of speeksel in de longen komt en u onvoldoende kracht heeft om het voedsel uit de longen te hoesten, is er sprake van aspiratie. Dat kan gevaarlijk zijn. Wanneer er voeding of speeksel in de longen komt heeft u namelijk een grotere kans op het ontwikkelen van een longontsteking. Dit wordt ook wel aspiratie-pneumonie genoemd.

Invloed van voeding

Gladde en gebonden voeding, zoals vla geeft vaak minder problemen dan dunne vloeistoffen en kruimelig voedsel. Dit komt doordat dikke gladde voedingsmiddelen langzamer van de mond naar de slokdarm glijden. Het kan daarom nodig zijn om dranken en dun vloeibaar voedsel te verdikken. Een logopedist kan middels een slikonderzoek adviseren over de juiste dikte van voeding zodat u veilig kunt blijven eten. Een diëtist kan u adviseren over welke voeding past bij de dikte die voor u veilig is te gebruiken.

Voedingsadviezen om verslikken te voorkomen

• Voedingsmiddelen met een verschillende samenstelling geven meer kans op verslikken. Zo kunt u beter een gebonden gladde soep eten dan een dunne soep met vermicelli, stukjes vlees en/of groente.
• Koude gerechten geven bij sommige mensen minder kans op verslikken. Test daarom bij welke temperatuur u zich minder verslikt tijdens het eten en drinken.
• Gebruik eventueel ijsklontjes wanneer het eten en drinken met koude temperatuur beter gaat.
• Drink en eet niet tegelijkertijd. Slik eerst het eten of drinken door en neem pas daarna een slokje drinken of een volgende hap.
• Eten kost vaak veel inspanning. Neem daarom meerdere kleine maaltijden op een dag in plaats van drie grote maaltijden.

Verdikte voeding

Er bestaan verschillende poeders die dunne vloeistoffen dikker kunnen maken. Zo kunt u voldoende drinken zonder dat u bang hoeft te zijn u te verslikken. Verdikkingsmiddelen kunnen bij alle vloeibare voedingsmiddelen gebruikt worden. Zo kunt u bijvoorbeeld water, koffie en thee verdikken, maar ook gemalen gerechten , zoals vruchtenmoes. Het voordeel van verdikkingsmiddelen is dat ze eenvoudig in gebruik zijn, niet klonteren en geen smaak hebben. In warme gerechten kunt u in plaats van de speciale verdikkingsmiddelen ook gebruik maken van gewone bindmiddelen zoals allesbinder of maïzena.

Tips bij het gebruik van verdikte voeding

• Bij het malen van voeding kunt u de verschillende voedingsmiddelen het beste apart serveren in een vakjes bord. Zo blijven de verschillende maaltijdcomponenten, bijvoorbeeld de gemalen aardappels, gemalen groenten en gemalen vlees gescheiden, van elkaar gescheiden. De smaken blijven zo het beste uit elkaar en het eten is daardoor herkenbaarder.
• Maal voeding eerst fijn en breng het daarna met vocht, room, jus of saus op de gewenste dikte. Voeg eventueel een verdikkingsmiddel toe.
• Broodmaaltijden kunnen het beste vervangen worden voor vezelrijke papmaaltijden, zoals Brintapap of havermoutpap.
• Bij een dagje uit of wanneer het niet lukt om voldoende te eten, kunnen kant-en-klare verdikte (drink)voeding uitkomst bieden. Vraag uw arts of diëtist naar de mogelijkheden.

Lukt het niet om voldoende voeding binnen te krijgen? Neem dan contact op met uw arts of (oncologie) diëtist.

©Janneke van Meel