Betulinezuur (Betuline Acid) onderzoeken
Titel betulinezuur onderzoek:‘Inventory of the anti-cancer efficacy of the plant-derived compound Betunic acid and clarification of the mechanisms underlying its induction of tumor-specific apoptosis’. Betulinic Acid-induced Tumor Killing‘.
Vervolgstudie: ‘Applicability and mechanisms of Betulinic Acid-induced cell death’.
Uitgevoerd aan het Academisch Medisch Centrum Amsterdam, afd. Laboratory of Experimental Oncology and Radiobiololy (LEXOR) CEMM, onder leiding van professor Jan-Paul Medema.
Proefschriften:
- Franziska Müllauer, ‘Betulinic Acid Induced Tumor Killing’, 2011
- Lisette Potze, ‘Mechanisms of Betulinic acid-induced cell death’, 2015
Betulinezuur
Voor de behandeling van alle soorten kanker is er nog steeds een grote behoefte aan betere medicijnen. Een nieuwe generatie kankertherapieën moet enerzijds de kans op genezing verder verhogen en anderzijds zo min mogelijk gepaard gaan met toxische bijeffecten die de levenskwaliteit van de patiënt nadelig beïnvloeden. Deze bijverschijnselen treden op omdat bijna alle chemotherapeutica behalve op kankercellen ook aangrijpen op (de celdeling van) gezonde cellen, zodat de toxische effecten van het medicijn ook de snel delende gezonde weefsels, zoals darmcellen, aantasten.
Een ander groot probleem van de huidige chemotherapeutica alsook van sommige therapieën die in ontwikkeling zijn, is dat erg vaak resistentie optreedt tegen het medicijn. Ten gevolge van de voortdurende veranderingen in de tumor kunnen de cellen tijdens de behandeling ongevoelig raken voor de chemotherapie. De patiënt heeft in eerste instantie baat van het medicijn, de tumorcellen stoppen met groeien, maar na enige tijd zal de kanker ten gevolge van de opkomende resistentie weer doorgroeien.
Sinds 2005 wordt betulinezuur (Engels: betulinic acid) onderzocht, een stof die in planten voorkomt en voor dit onderzoek wordt gewonnen uit de schors van de witte berk. Dit experimentele kankermedicijn, heeft als grote winstpunten dat het niet gepaard gaat met toxische bijeffecten en ook gebruikt kan worden in geval een kanker resistent is geworden tegen een eerder gegeven chemotherapie.
Wetenschappelijke publicaties
Dankzij twee grote subsidies van het NFtK zijn in de afgelopen 10 jaar de belangrijkste antikanker eigenschappen van betulinezuur blootgelegd. Publicaties over de betulinezuur onderzoeken verschenen in de diverse gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften:
- Betulinezuur, artikel over de werking van betulinezuur om kankercellen te doden. Verschenen in Cell Death and Disease.
- Betulinezuur heeft in vitro (dwz in plastic kweekschalen) een sterke celdodende activiteit op de cellen van alle veelvoorkomende kankersoorten, terwijl gezonde cellen juist goed tegen de stof kunnen. Gepubliceerd in het tijdschrift Cancer Letters.
- Betulinezuur werkt via een bijzonder mechanisme van tumorceldood, dat onafhankelijk is van bepaalde moleculen in het klassieke mechanisme van apoptose (geprogrammeerde celdood). Hierdoor maakt de stof ook kankercellen dood die resistent zijn tegen andere chemotherapeutica. Gepubliceerd in het tijdschrift Apoptosis.
- Betulinezuur is in vivo, in experimenten in muizen, zeer goed in staat om de groei van tumoren sterk te vertragen, zodanig dat de overleving van de muizen sterk wordt vergroot. Belangrijk is dat er geen enkel toxisch bijeffect in de muizen gevonden konden worden . Voor dit onderzoek is het betulinezuur eerst ingebouwd in vetbolletjes (liposomen), omdat het dan – na inspuiting – via de bloedbaan bij de tumor kan komen. Gepubliceerd in het tijdschrift Anticancer Drugs.
Recent is de belangrijke ontdekking gedaan dat betulinezuur ingrijpt op de vetstofwisseling van cellen. Ten gevolge van hun grote behoefte aan nieuwe bouwstenen hebben kankercellen een andere vetstofwisseling en vetsamenstelling dan gezonde cellen en zijn daardoor veel gevoeliger dan gezonde cellen voor de stof. Betulinezuur verandert in kankercellen de vetsamenstelling van het membraan van de erg belangrijke energiefabriekjes van de cel (de mitochondriën), waardoor de mitochondriën niet meer goed werken en de kankercel dood gaat.
Daarmee is door het onderzoek naar betulinezuur een achilleshiel van de kankercel blootgelegd, waarop de kanker kan worden aangevallen, zonder aan de aanval te kunnen ontsnappen.
Lisette Potze is in november 2015 gepromoveerd op dit onderzoek naar ‘Mechanisms of Betulinic acid-induced cell death’. Haar onderzoek leidt mogelijk tot de ontwikkeling van nieuwe medicijnen voor de behandeling van kanker. De Volkskrant besteedde aandacht aan dit onderzoek.
Eén ding staat als een paal boven water: wetenschappelijk onderzoek blijft nodig om de strijd tegen kanker te winnen. Om zo mensen met kanker een langer beter leven te geven. Het Nationaal Fonds tegen Kanker gebruikt uw donatie vooral om Nederlands onderzoek te steunen. Ik wil doneren.
