Diarree

Waterdunne ontlasting, vaak meerdere keren per dag, wordt ook wel diarree of buikloop genoemd. Vaak komt de aandrang plotseling en is het ophouden van de ontlasting moeizaam of lukt zelfs helemaal niet. Er bestaan verschillende vormen van diarree:

• Acute diarree. Deze vorm is vaak kortdurend en gaat vaak binnen een week vanzelf over.
• Chronische diarree: houdt langer dan twee tot drie weken aan. Chronische diarree kan ook voorkomen als gevolg van bestraling.
  Klachten beginnen vaak in de 4de of 5de week na het begin van de bestraling en gaan binnen 3 tot 6 weken weer over.
• Overloopdiarree of paradoxale diarree: dunne ontlasting lekt langs een verstopping .

Oorzaken

Meestal wordt diarree niet veroorzaakt door voeding. De darm reageert op alle voeding en het maakt vaak niet uit wat u eet. Zelfs als u niet eet, kunt u last hebben van diarree. Virussen, bacteriën en parasieten veroorzaken vaak acute diarree.

Behandeling kanker

Diarree kan ook veroorzaakt worden door de behandeling van kanker. Met name chemotherapie en bestraling van de dunne darm kunnen diarree teweegbrengen. Bij bestraling kan het slijmvlies van de dunne darm geïrriteerd raken en ontsteken, wat de diarree veroorzaakt. Het operatief verwijderen van een deel van de darm kan eveneens diarree tot gevolg hebben.
Tevens kan het gebruik van antibiotica dunne ontlasting veroorzaken. Doordat antibiotica bepaalde darmbacteriën doodt, krijgen bacteriën die diarree teweegbrengen veel ruimte om zich te vermenigvuldigen.

Overloopdiarree

Door een tumor in de dikke darm of endeldarm kan de darm deels afgesloten zijn. Dikke ontlasting kan hierdoor niet langs de vernauwing. Vocht kan er echter nog wel langs, waardoor het lijkt alsof u diarree hebt. Dit wordt ook wel overloopdiarree genoemd. Het is dan onverstandig om extra vezels te eten, zoals wordt geadviseerd bij een verstopping. De darm zal hierdoor namelijk nog voller komen te zitten. Vraag altijd uw arts of (oncologie) diëtist om advies.

Vetdiarree

Bij alvleesklierkanker kan een vettige dunne ontlasting voorkomen, ook wel vetdiarree. De alvleesklier scheidt namelijk stoffen uit die belangrijk zijn bij de vertering van vetten uit de voeding. Deze uitscheiding van stoffen kan verstoord zijn bij alvleesklierkanker. Vetten uit de voeding worden dan minder goed opgenomen door de darm en er ontstaat een vette diarree. Deze is te herkennen doordat de ontlasting blijft drijven in of plakken aan de toiletpot. De diarree is daarnaast lichter van kleur dan gewone diarree en stinkt vaak meer. Overleg altijd met uw arts wanneer u last heeft van deze vorm van diarree.

Stoppende voedingsmiddelen

Er bestaan geen voedingsmiddelen die de diarree kunnen stoppen. Witbrood, beschuit, bananen, geraspte appel, bosbessensap, kaneel, rijst, rijstewater en wortelpuree werden lange tijd aangewezen als producten die stoppend zouden werken. In de praktijk blijkt dit vaak niet zo te zijn. De kans is dan ook klein dat uw diarree minder wordt door het gebruik van deze producten. Het is echter geen probleem om deze producten te gebruiken.

Voedingsadviezen bij diarree

Voedingsmaatregelen kunnen er aan bijdragen dat de diarree niet verergert. Bij diarree is het belangrijk om gevarieerd en regelmatig te eten. Neem de tijd voor een maaltijd, kauw het eten goed en gebruik vaker kleine maaltijden in plaats van drie grote maaltijden. Er zijn daarnaast een aantal aandachtspunten in de voeding zoals het gebruik van vocht, zout en vezels.

Vocht

Door diarree droogt u sneller uit dan normaal, doordat met de ontlasting veel vocht verloren gaat. Het is belangrijk om voldoende te drinken, ongeveer 2-2,5 liter per dag. Dit komt overeen met 13 glazen of 16 kopjes vocht per dag. Daarnaast tellen ook producten als soep, vla en yoghurt mee bij de vochtinname.

Zout

Met diarree verliest u veel zouten. Het is daarom belangrijk om ten tijde van de diarree minstens 10 gram zout per dag binnen te krijgen. Het aanvullen met zouten kan bijvoorbeeld door bouillon te drinken of door het gebruiken van orale dehydratiezouten (ORS ). ORS kun je ook zelf maken. Meng hiervoor 1 liter mineraal of gekookt water met 40 gram suiker (8 theelepels) en 3,5 gram zout (1 theelepel). Zodra de diarree over is, kunt u de hoeveelheid zouten weer normaliseren.

Vezels

Vezels kunnen het overtollige vocht in de ontlasting (enigszins) binden. Het is daarom goed bruinbrood, fijn volkorenbrood, aardappelen en fruit te nemen. Gebruik echter geen producten met grove vezels zoals grof volkorenbrood, roggebrood, brood met zaden en pitten en rauwkost. Grove vezels zorgen namelijk voor een prikkeling van de darm.

Voeding die de darm prikkelt

Bepaalde producten kunnen zorgen voor een versnelde darmbeweging, gasvorming of irritatie van de darmslijmvliezen. Een voorbeeld hiervan zijn grote, vetrijke maaltijden. Dit zijn maaltijden die bijvoorbeeld veel kaas of room bevatten of gefrituurd zijn. Maar ook koolzuurhoudende dranken, scherpe kruiden en specerijen (peper, mosterd, knoflook, kruidnagel) en gasvormende producten (prei, ui, kool, peulvruchten) kunnen de darmen stimuleren. Vermijd deze producten zoveel mogelijk wanneer u last heeft van diarree.

Koffie en alcohol kunnen ook een stimulerend effect hebben op de darmwerking. Gebruik deze producten met mate en zorg dat de koffie niet te sterk is.
Zure melkproducten zoals karnemelk en yoghurt verdragen mensen met diarree vaak beter dan zoete melkproducten. Dit komt omdat de lactose (ook wel melksuiker) deels al is afgebroken in zure producten. Lactose kan een veroorzaker zijn van diarree. Gebruik van de zoete melkproducten zoals vla en (chocolade)melk maximaal 3 porties verdeeld over de dag.

Probiotica

Bij diarree veroorzaakt door het gebruik van antibiotica, is het verstandig om probiotica te gebruiken. Probiotica bevatten veel goede bacteriën die door de antibiotica (deels) worden gedood. Door probiotica krijgen bacteriën die diarree veroorzaken minder kans om zich te vermenigvuldigen.
In de vorm van zuivelproducten zijn probiotica in de supermarkt goed verkrijgbaar. Op het etiket staat of een product probiotica bevat. Daarnaast kunt u probiotica bij de apotheek of drogist kopen in de vorm van capsules of poeders.

Let op: wanneer de diarree veroorzaakt wordt door een ontsteking van het slijmvlies van de darm, bijvoorbeeld door bestraling, of bij een verminderde afweer wordt het gebruik van probiotica afgeraden. Vraag uw arts om advies bij het gebruik van probiotica.

Blijft u ernstige diarree houden, dan kunt u dit met een (oncologie) diëtist bespreken. Raadpleeg ook uw arts wanneer de waterdunne ontlasting lang aanhoudt. Uw arts kan eventueel medicatie voorschrijven die zorgen voor een betere vertering en opname van voeding.

©Janneke van Meel