Gemalen of vloeibaar eten

Het kan zijn dat u bij problemen met slikken of kauwen (tijdelijk) gemalen of vloeibaar eten nodig heeft. Bij andere klachten zoals snel verslikken, een pijnlijke mond en keel, vermoeidheid of een droge mond, kan gemalen of vloeibaar eten ook verlichting van het ongemak geven. Klachten die te maken hebben met voeding kunnen worden veroorzaakt door de ziekte of door de behandeling ervan. Het kan lastig zijn om voldoende te eten wanneer uw eten uitsluitend bestaat uit gemalen of vloeibaar eten. Het is daarom belangrijk alleen over te gaan op aangepaste voeding op advies van uw arts of logopedist. Een logopedist kan op basis van een slikonderzoek bepalen welke dikte van voeding voor u veilig is om te gebruiken. Wanneer gemalen of vloeibaar eten noodzakelijk is, kan een oncologie diëtist helpen om toch voldoende te eten.

Verschil gemalen en vloeibaar

Gemalen of vloeibaar eten zijn niet hetzelfde. Gemalen voeding is dikker, vergelijkbaar met stamppot. Het eten hoeft niet meer gekauwd te worden, maar het is belangrijk dat u nog wel goed kunt slikken. Vaak hoeft niet de hele maaltijd gemalen te worden, maar alleen het vlees en groente met grove vezels. Zachte producten, zoals aardappelen en zachte groente kunnen fijn gesneden worden.

Vloeibare voeding is helemaal glad en bevat geen stukjes. Er zijn verschillende diktes binnen vloeibare voeding te onderscheiden. Dun vloeibaar eten moet met een rietje te drinken zijn. De maaltijd kan eerst gemalen worden en met vocht, zoals bouillon, jus of melk, op de juiste dikte gebracht worden. Dik vloeibare voeding daarentegen heeft een vlakdikte of puddingdikte en is niet meer drinkbaar met een rietje.

Hulpmiddelen

Om eten te malen of vloeibaar te maken is een staafmixer of keukenmachine een handig hulpmiddel. Het bereiden van de maaltijd kost dan minder moeite. Een staafmixer maalt het eten goed, neemt weinig ruimte in beslag en is goedkoop aan te schaffen. Een keukenmachine is daarentegen duurder, maar heeft meer mogelijk heden zoals kloppen, mengen, fijnmalen, kneden, raspen en hakken.
Een blender is eventueel alleen geschikt om het eten vloeibaar te maken. Bij het fijnmalen van voeding als groente en fruit in de blender moet namelijk een vloeistof worden gebruikt.

Goede voeding

Het is belangrijk dat de gemalen of vloeibare voeding voldoende energie en voedingsstoffen bevat om uw conditie te behouden of verbeteren en om ondervoeding te voorkomen. Een goede voeding kan soms lastig zijn. Gemalen en vloeibare voeding is minder van smaak en ziet er vaak hetzelfde en saai uit. Door het moeilijker kunnen kauwen en slikken duurt de maaltijd langer en is eten veel vermoeiender. Daardoor vermindert de inname en wordt de voedingstoestand gemakkelijk slechter. Als u moeite heeft om voldoende te eten, kunnen de volgende tips helpen om meer energie en voedingsstoffen binnen te krijgen:

• Gebruik meerdere maaltijden per dag en neem ook (kleine) tussenmaaltijden, denk aan een schaaltje vla, yoghurt of ijs.
• Gebruik volle melkproducten in plaats van halfvolle of magere. Gebruik ook geen light- of halva producten, maar de gewone variant van een product.
• Voeg wat vet aan de maaltijd toe, bijvoorbeeld een klontje boter, (slag)room of crème fraîche.

Bij het gebruik van gemalen of vloeibare voeding is het daarnaast belangrijk voldoende vezels te gebruiken om obstipatie te voorkomen. Wanneer u geen brood kunt eten, kunt het beste gebruik maken van volkoren pappen, zoals Brintapap of havermoutpap. Ook drinkontbijt bevat veel vezels. Als tussendoortje of bij de maaltijd kunt u voor extra vezels vruchtenmoes gebruiken.

Aantrekkelijke gemalen of vloeibare maaltijden

Een maaltijd die bestaat uit gemalen of vloeibare voeding ziet er niet altijd aantrekkelijk uit. Vaak zijn voedingsmiddelen moeilijk te herkennen en zien ze er hetzelfde uit. Ook kan het zijn dat uw smaak is verminderd of dat het eten zelf weinig smaak heeft. Om plezier in het eten te behouden en om voldoende te eten is het daarom belangrijk de maaltijd aantrekkelijk te maken:

• Maal de verschillende onderdelen van de maaltijd apart en houd de onderdelen ook op het bord gescheiden. Je ziet en proeft zo beter wat het is.
• De smaak blijft beter behouden wanneer het eten pas na de bereiding wordt gemalen.
• Zorg dat de maaltijd kleur bevat. Aan kleurloze producten kunnen (groene) kruiden worden toegevoegd of maak gebruik van kleurrijke (rode) sauzen.
• Zorg voor variatie: wissel tussen zoete en hartige maaltijden en wissel ook koude en warme gerechten met elkaar af.
• Gebruik, mits u dit verdraagt, wat extra kruiden en specerijen om het eten meer smaak te geven.
• Pasta, zoals spaghetti, macaroni en tagliatelle, zij minder geschikt om te malen. Deze worden snel (s)lijmerig of plakkerige massa? en dat veroorzaakt een onprettig mondgevoel.
• Bonen en peulvruchten kunnen goed gebruikt worden om te malen. Denk aan kidneybonen, kikkererwten, bruine bonen of tuinbonen.
• Gemalen vlees is alleen lekker met saus of jus. Gebruik zoveel mogelijk vette, zachte vleessoorten, zoals worst of half-om-half gehakt. Gestoofde vis is goed te malen en ook vleesvervangers, zoals eiergerechten, zijn goed te gebruiken in een gemalen maaltijd.

©Janneke van Meel