Vroeger werd hyperthermie vooral toegepast bij infecties, binnen de natuurgeneeskunde. Kinderen en mensen met koorts werden warm ingepakt als ze al koorts hadden om hierdoor de temperatuur te verhogen. Naderhand kwamen er ook methoden om de lichaamswarmte actief te verhogen, zoals sauna en warme baden. De laatste decennia is hyperthermie ook in de belangstelling gekomen omdat de methode werkzaam zou zijn tegen kanker. Daarom is men de methode ook gaan toepassen in academische centra om de werking en werkzaamheid ervan wetenschappelijk te kunnen bewijzen. Ook in de complementaire geneeskunde is er een hyperthermie-stroming, die voortgekomen is uit de natuurgeneeskundige benadering.

Deze werkt met radiomagnetische straling met een frequentie van 433 MHz, feitelijk een soort magnetronstraling. Voor de diepe hyperthermie wordt gebruik gemaakt van een commercieel verkrijgbaar systeem met acht applicatoren (of antennes). De frequentie van de radiomagnetische straling hiervan is 70 MHz. Hiermee kunnen tumoren in de romp behandeld worden.

Bij beide apparaten wordt intensief gekoeld aan de buitenkant om te voorkomen dat de huid verbrandt. Met behulp van deze apparatuur kan nauwkeurig in de gaten gehouden worden of de temperatuur in het behandelde gebied niet te hoog wordt. Boven de 45 graden Celsius wordt namelijk ook aan gezonde cellen teveel schade aangericht.

Omdat de reguliere hyperthermie veelal in universitaire centra plaatsvindt, zijn voor dit soort fundamenteel wetenschappelijk onderzoek ook vaker de faciliteiten en fondsen beschikbaar. En het is inderdaad zo dat de fabrikant van het meest verkochte commercieel verkrijgbare hyperthermie-apparaat niet voldoende onderzoek heeft verricht naar de bereikte temperaturen om met zekerheid te kunnen garanderen dat de streeftemperaturen in de tumor ook altijd gehaald worden.

Daarnaast is het aantonen van de werkzaamheid van hyperthermie een moeizame zaak. Enerzijds omdat de therapie eigenlijk altijd gecombineerd wordt met een of meerdere andere behandelingen, zoals radiotherapie en/of chemotherapie. Anderzijds ook omdat de gouden standaard voor dit soort onderzoek het gerandomiseerde placebogecontroleerde onderzoek is, het evidence based model. En dan nog liefst dubbelblind, wat met name bij een behandeling die duidelijk waarneembaar is voor de patiënt vrij lastig is.

Binnen een universitaire ziekenhuis-setting is het mogelijk om de helft van de mensen niet te behandelen met hyperthermie, want iemand die de standaardbehandeling (meestal radiotherapie) ondergaat kan kiezen voor een kans op extra therapie door aan het onderzoek mee te doen. De meeste mensen die echter bij een complementair behandelcentrum voor hyperthermie komen, doen dat omdat hun tumor regulair niet binnen een behandelprotocol is opgenomen maar toch hopen of verwachten dat hyperthermie ook in hun geval een gunstig effect zal hebben. Deze mensen zullen dus zelden instemmen met deelneming aan een onderzoek waarbij ze vijftig procent kans lopen niet behandeld te worden op de manier zoals zij dat graag willen.