Samen eten bij kanker

Door kanker of de behandeling daarvan kan eten lastig worden. Een verminderde eetlust, smaakverandering, slik- of kauwproblemen kunnen ervoor zorgen dat eten niet meer vanzelfsprekend is. Tijdens, maar niet uitsluitend, de feestdagen staat het diner vaak centraal tijdens familiebijeenkomsten. Dit kan ertoe leiden dat patiënten zich afzonderen om de confrontatie met de maaltijd niet aan te hoeven gaan. Samen eten is dan erg lastig. Met enkele aanpassingen kan het mogelijk zijn om ook voor hen van deze tijd en de maaltijd een fijne beleving te maken. In veel gevallen begin je al weken van tevoren na te denken over wie je wilt uitnodigen, hoe je het huis wilt aankleden en wat je wilt gaan serveren. Het is belangrijk om in deze fase al in gesprek te gaan met jouw naaste. Allereerst om te bespreken of hij/zij aanwezig wil zijn en wat de bezwaren zijn. Waar loopt iemand tegenaan en hoe kun je daarop inspelen? De problemen kunnen persoonlijk en erg uiteenlopend zijn. Dat maakt het belangrijk om jouw naaste bij de voorbereidingen te betrekken.

Ontvang gratis een aantal receptsuggesties voor de komende dagen.

Door uw gegevens in te vullen ontvangt een aantal gratis adviezen.

Het menu

De oorzaak van de eetproblemen die iemand ervaart kunnen divers zijn. Enkele zoals een verminderde eetlust, smaakverandering en slik- of kauwproblemen hebben we al eerder benoemd. Maar denk ook aan misselijkheid of snel een volgevoel hebben. Bij het bedenken en voorbereiden van het menu kun je hier op inspelen door bijvoorbeeld de volgende zaken in overweging te nemen:

1. Let erop hoe het eten eruitziet. Speel met (contrast)kleuren om de maaltijd er zo aantrekkelijk mogelijk uit te laten zien.
2. Serveer meerdere, kleine maaltijden. Door het eten te verspreiden over een langere periode geef je mensen de tijd om het eten tussendoor te laten zakken. Doordat er minder op het bord ligt, heeft jouw naaste ook letterlijk minder om tegenaan te hikken. Dit kan helpen bij een verminderde eetlust en snel een volgevoel krijgen.
3. Voor dit laatste kun je ook kiezen voor vloeibare energierijke voedingsmiddelen. Deze kunnen minder snel een vol gevoel geven dan vast voedsel. Ook kost het minder moeite om te eten.
4. Kies bij kauw- of slikproblemen voor zachter voedsel, door bijvoorbeeld vlees in je gerecht te vervangen voor zacht gebakken vis.
5. Als iemand misselijkheid ervaart, is het belangrijk om zoveel mogelijk bij geur weg te blijven. Probeer bakgeuren zoveel mogelijk te vermijden of kies bijvoorbeeld zelfs voor koude gerechten waar minder geur aan zit. Bijvoorbeeld door een tomatensoep te vervangen voor gazpacho.
6. Wanneer jouw naaste zich ziek voelt dan kunnen fris zure gerechten de voorkeur hebben, denk aan fruit of yoghurt bijvoorbeeld.
7. Smaak verandert, ook bijvoorbeeld bij chemotherapie. Het kan voorkomen dat hierdoor veel tegenstaat. Probeer dan verschillende smaken (zout, zuur, bitter, zoet, umami), temperaturen (koud, warm) en consistenties (hard, zacht) uit om erachter te komen wat nog wel gaat.

Voorbereidingen op de dag zelf

Ook op de dag van het samenzijn kun je dingen doen om de ervaring van jouw naaste aangenamer te maken. Dit begint bij een ontspannen sfeer. Zorg ook voor een mooi gedekte tafel en nog belangrijker verspreid het eten over de dag. Serveer geen snacks vlak voor de maaltijd om te voorkomen dat iemand niet tot weinig meer kan eten daarna.

De maaltijd

Zoals het niet handig is om allerlei lekkers te serveren vlak voor de maaltijd, vraagt ook het drinken bij de maaltijd om aandacht. Voldoende drinken (liefst minimaal 1,5 liter) is belangrijk, maar wellicht niet tijdens de maaltijd. Ook dit kan ervoor zorgen dat iemand sneller een vol gevoel heeft.
Naast de kleinere maaltijden, kun je er ook voor kiezen om de maaltijden op grotere borden te serveren. Zo lijken de porties optisch kleiner, waardoor mensen sneller geneigd zijn meer te eten. Ervaart jouw naaste een sterke metaalsmaak in de mond, dek de tafel dan niet met regulier bestek, maar vervang dit door plastic bestek. Dit kan deze smaak verminderen. En als iets onverhoopt toch tegenstaat en niet gegeten of gedronken wordt, haal het dan meteen weg en laat het niet staan. Zo heeft het geen of minimaal negatief effect op de rest van de maaltijd.

Eigen gedrag

Naast alle praktische aanpassingen die je kunt doen, heb je zelf ook invloed op het succes van de samenkomst. Leg geen nadruk op de maaltijd, maar leg de focus op het samenzijn. Zo is de maaltijd onderdeel van dag, maar niet het hoofddoel. Dit verlegt de aandacht en verlaagt de druk op jouw naaste die wellicht (toch nog) opziet tegen de maaltijd. Eenmaal aan tafel richt je vooral op je eigen bord en beleving. Zien eten, doet namelijk eten. Besteed geen extra aandacht aan het eten van en door de persoon met eetproblemen. Laat hem of haar op zijn eigen manier, in het eigen tempo de maaltijd nuttigen. Zo voelt iemand zich niet bekeken en blijft de sfeer ontspannen.

De praktische handvatten in dit artikel kunnen helpen om het (samen) nuttigen van maaltijden toegankelijker te maken voor mensen die eetproblemen ervaren. Elke situatie is anders en vraagt om maatwerk. Niet elke handvat hoeft van toepassing te zijn of effect te hebben op jouw naaste. Ga samen in gesprek en bekijk wat relevant is en voor jullie samen kan werken. Voor inhoudelijk advies op maat over benodigde voedingstoffen of bijvoorbeeld het
voorkomen van ondervoeding raden wij aan om contact op te nemen met een (oncologisch) diëtist. Inspiratie nodig voor het aankomende samenzijn?